Stad Hasselt en de onderzoeksgroep Bio-Research van Hogeschool PXL onderwerpen 65 oude, waardevolle bomen in de binnenstad de volgende weken aan een grondig onderzoek. Dat moet leiden tot aangepaste beschermingsmaatregelen voor deze ‘very important trees’. “Niet enkel krijgen de VIT’s een VIP-behandeling: de hele Hasseltse natuur zal van dit onderzoek profiteren”, zeggen schepenen Joost Venken en Laurence Libert.
Via verschillende technieken zullen onderzoekers de kwaliteit en leefomgeving van 65 waardevolle bomen in kaart brengen. Het merendeel (47) daarvan zijn beuken en eiken. Daarnaast gaan de onderzoekers aan de slag rondom de es, iep, linde paardenkastanje en plataan, verspreid over 9 locaties binnen de Grote Ring.
“De hitte van de afgelopen weken maakte opnieuw duidelijk hoe belangrijk bomen zijn in een stad. Dat bomen meer verkoeling brengen dan een airco is ondertussen duidelijk bewezen”, zegt schepen voor Natuur Joost Venken. “Maar naast hun verkoelende of luchtzuiverende functie leveren oude bomen verschillende diensten aan hun omgeving. Het zijn unieke mini-ecosystemen die een thuis bieden aan vleermuizen, vogels en minder zichtbaar schimmels of mossen. Daarmee doen ze dienst als stapsteen tussen de grote natuurgebieden buiten de singel. Bovendien -en minstens zo belangrijk- is hun historische en emotionele waarde. Terwijl Hasselt groeide, werden deze oude bomen stille getuigen van ons verleden en een blijvend herkenningspunt voor de Hasselaar. Allemaal redenen dus waarom we hen via dit project een duurzame toekomst moeten garanderen.”
“Belangrijkste vraag die we beantwoord willen zien is: waarom doet de ene boom het wel goed terwijl de andere meer zorg nodig heeft. Een verminderde conditie van een boom kan verschillende oorzaken hebben. Vele hebben te maken met de groeiplaats. Het onderzoek zal daar bijzondere aandacht voor hebben”, vult schepen voor Groenonderhoud Laurence Libert aan.
Elke boom krijgt een grondig nazicht zowel boven als onder de grond. “In eerste instantie willen we meer weten omtrent de conditie en structuur van iedere boom”, zegt Alain De Vocht, coördinator van Bio-Research. “Daarnaast kijken we vooral naar de ondergrond. Uniek aan ons onderzoek is dat we verder kijken dan fysische of chemische eigenschappen van de groeiplaats maar bijkomend focussen op de biologische samenstelling. Een boom kan maar goed leven dankzij een zogenaamd ‘voedselweb’, denk maar aan een complex netwerk van onder andere schimmels en regenwormen die in de bodem leven. Dat voedselweb behouden of herstellen via een gerichte introductie van bepaalde organismen wordt een belangrijke toepassing van het onderzoek.”
Sterke nakomelingen
Met projecties die een toenemende hittestress voorspellen, is het van groot belang om naast het behoud ook het aantal van duurzame bomen te laten toenemen. “Zowel de beuken aan het kerkhof Kempische Steenweg als de zomereiken van de Japanse Tuin vertonen een grote schoonheid en hebben omwille van hun hoge ouderdom bewezen dat ze beschikken over de juiste ‘genen’ om in deze omgeving uit te groeien. We zullen nakomelingen laten grootbrengen in een gespecialiseerde kwekerij, om ze in de omgeving van de Demer aan te planten”, aldus schepen Venken.
“Als stad kijken we alvast uit naar de resultaten van het onderzoek”, besluit schepen Libert. “Het project moet leiden tot een heldere visie die alle bomen op ons grondgebied ten goede zal komen. Niet alleen op openbare plekken, ook in de tuinen van de Hasselaren. We moeten bijvoorbeeld durven nadenken, net zoals we deden met het anders maaien van bermen om tot een grotere biodiversiteit te komen, of het wel een goed idee is dat we afgevallen bladeren in tuinen en op straat meteen verwijderen. Zo nemen we letterlijk eten weg voor de bodem en de bomen. Bovendien zorgt meer organische stof in de bodem ervoor dat er meer water vastgehouden kan worden, ook niet onbelangrijk gezien de verwachte toename in hitte- en droogtestress.”
“Iedere tuinier weet hoe belangrijk de bodem en het bodemleven is voor de groei van de planten. In het beheer van bomen in het openbare domein wordt hier echter nog maar weinig aandacht aan geschonken.” zegt Alain De Vocht van de Hogeschool PXL. “Het onderzoek levert bovendien interessante kennis op die we met onze collega’s lectoren en studenten van de opleiding Groenmanagement zullen delen. Met onze expertise kunnen we straks ook andere Limburgse gemeenten helpen in het deskundig beheren van hun groen patrimonium. Stad Hasselt vervult hier een voortrekkersrol.” Met het project rond het duurzaam behoud van oude bomen was Hasselt eind 2018 een van de twee provinciale laureaten van de Vlaamse projectoproep ‘Natuur in je Buurt’. De prijs was goed voor een subsidie van 50.000 euro.